Tango 1934
Componist en tekstschrijver: Enrique Santos Discépolo
Bladschikking en toevoeging afbeelding 26 december 2024
Laatste wijziging 18 juni 2024
Gepubliceerd 20 juni 2023
Inleiding
Enrique Santos Discépolo [*] schreef tangoteksten met sociaalkritische inslag zoals ‘Yira Yira’, ‘Qué vachaché’ en ‘Cambalache’ in de decada infame: tussen 1930 tot 1943 vonden verschillende militaire staatsgrepen plaats met economische ontwrichting, armoede en corruptie tot gevolg.
Zoals Enrique al in1934 voorspelde “Dat de wereld een zwijnerij was en zal zijn” , kampt de wereld nog steeds met deze problemen. ‘Cambalache’ werd dan ook tussen 1943 tot zelfs in de jaren ’70 op geregelde tijdstippen gecensureerd.
[*]
[*] Enrique Santos Discépolo, geboren 27 maart 1901 (Buenos Aires) – overleden 23 december 1951 (Buenos Aires). Hij was dichter, componist, acteur en schrijver van theaterstukken.
Tekst
Cambalache (Brolwinkel)
Que el mundo fue y será una porquería
ya lo sé …
( en el quinientos seis
y en el dos mil, también ! )
Que siempre ha habido chorros [1],
maquiavelos y estafaos,
contentos y amargaos,
barones y dublé …
Pero que el siglo veinte
es un despliegue
de maldá insolente
ya no hay quien lo niege
Vivimos revolcaos
en un merengue [2]
y en el mis-mo lodo
todos manoseaos …
Dat de wereld een zwijnenstal was en zal zijn
weet ik al …
Anno 506
en in 2000, ook !
Dat er altijd dieven zijn geweest,
intriganten en oplichters,
gelukkigen en verbitterden,
edelmannen en klatergoud …
Maar dat de 20ste eeuw een
vertoning is
van brutale boosaardigheid
wordt door niemand meer ontkend
We leven te midden
van chaos
en in dezelfde miserie
allemaal gemanipuleerd …
[1] en [2]
[1] chorro of chorreo: lunfardo voor dief
[2] merengue: lunfardo: (pop.) gecompliceerde of verstrengelde zaak; rumoer, wanorde, oproer…
¡ Hoy resulta que es lo mismo
ser derecho que traidor…!
¡ Ignorante, sabio, chorro
generoso o estafador ! …
¡ Todo es igual !
¡ Nada es mejor !
¡ Lo mismo un burro
que un gran profesor !
No hay aplazaos
ni escalafón,
los inmorales
nos han igualao
Si uno vive en la impostura
y otro roba en su ambición
da lo mismo que si es cura,
colchonero, rey de bastos [3]
caradura o polizón ! …
Vandaag maakt het niet uit
rechtschapen of verrader … !
Naief, wijs of dief
gul of oplichter … !
Allemaal hetzelfde!
Niets is beter!
Geen verschil tussen een ezel
en een wijze professor !
Geen zittenblijvers
noch medailles,
de immorelen
hebben ons ingehaald.
Als de ene van bedrog leeft
en de andere wil stelen
is het om het even of je nu pastoor,
matrassenmaker, klaverenheer [3],
bruut of zwerver bent !
[3]
[3] In het Tarotspel verwijst de klaverheer naar een gepassioneerd leiderstype die met charisma zijn talenten uitbuit.
¡ Qué falta de respeto, qué atropello a la razón ! ¡ cualquiera es un señor ! ¡ cualquiera es un ladrón ! Mezclao con Stavisky [3]va Don Bosco [4] y "La Mignón", [5] Don Chicho [6] y Napoleón, [7] Carnera [8] y San Martín … [9] Igual que en la vidriera irrespetuosa de los cambalaches se ha mezclao la vida y herida por un sable sin remache ves llorar la Biblia junta al calefón ! [10]
Wat een gebrek aan respect, wat een belediging
van de rede !
iedereen is een heer !
iedereen is een dief !
Arm in arm met Stavisky gaan Don Bosco
en "La Mignón" ,
Don Chicho en Napoleon,
Carnera en San Martín op stap …
Zoals in de slordige vitrine
van brolwinkels,
is het leven chaos
en gepluimd zonder slag of stoot
zie je de Bijbel huilen
naast de verwarming !
[3] – [10]
[3] Alexander Stavisky: beroemde Franse oplichter, geboren in Oekraïne in 1886 en genaturaliseerd tot Fransman. Hij stierf in 1934 door zelfmoord volgens de enen, vermoord volgens de anderen.
[4] Don Bosco (1815-1888) stichter van de Salesianen, in 1934 door Pius XI zalig verklaard. Diezelfde paus liet in 1924 een tango dansen in het Vaticaan om deze op zijn “moraliteitswaarde” te beoordelen.
[5] La Mignón: vaak gebruikt om een prostituee aan te duiden.
[6] Don Chicho: bijnaam van de Argentijnse maffiachef Juan Galiffi (1892- 1943) berucht voor een gijzeling.
[7] Napoleon (1769-1821) kennen we als berucht oorlogsvoerder. Hij pleegde een staatsgreep en benoemde zichzelf tot keizer. Vervolgens veroverde hij een stuk Europa maar de Russen dreven hem terug.
[8] Primo Carnera (1906-1967): Italiaanse bokser in 1933 wereldkampioen zwaargewichten. Heeft nogal wat anderen – die er zelf voor kozen – KO geslagen.
[9] General San Martín (1778-1850) : ‘El Libertador’ (de bevrijder) was een belangrijk militair en politiek figuur uit de geschiedenis van de Zuidamerikaanse dekolonisatie. Samen met Simón Bolívar wordt hij beschouwd als de een van de belangrijkste bevrijders van Zuid-Amerika. Hier de held.
[10] Deze ietwat vreemde zinsspeling is een referentie naar bijbels die toen gratis onder de armen verspreid werden maar uiteindelijk als toiletpapier werden gebruikt.
¡ Siglo veinte, cambalache problemático y febril ... El que no llora, no mama, y el que no afana es un gil ! [11] ¡ Dale nomás ! ¡ Dale que va ! ¡ Que allá en el horno [12] nos vamo'a encontrar ! ¡ No pienses más, sentate a un lao ! ¡ Que a nadie importa si naciste honrao ! Es lo mismo el que labura [13] noche y día, como un buey ! que el que vive de los otros, que el que mata, que el que cura o está fuera de la ley !
Twintigste eeuw, brolwinkel dubieus en koortsachtig ...
Wie niet huilt, komt niet aan bod,
en wie niet graait is een idioot
Genoeg !
Weg ermee !
En daar in de hel
zien we elkaar terug !
Denk niet meer,
ga aan de kant zitten !
Niemand maalt erom
of je van goede komaf bent !
Het is al gelijk of je nu
dag en nacht zwoegt als een paard !
of je op kap van anderen leeft,
of moordt of heelt
of buiten de wet leeft !
[11] -[13]
[11] gil: lunfardo: imbeciel, dom, ongelukkig, stupide.
[12] horno: oven (pop.) crematorium; hel
[13] laburar: lunfardo: werken, een eerlijke activiteit uitoefenen maar ook oplichten, stelen, bestelen, bedriegen. (pop.) proberen de goede wil van een ander te verkrijgen, ijverig te werk gaan om te bereiken wat men wenst.
Versies
‘Cambalache’ werd voor de film ‘El alma del bandoneón’ geschreven en door Ernesto Famá met het orkest van Francisco Lomuto gezongen.
- Francisco Lomuto canta Fernando Díaz 1934 beluister
- Francisco Canaro canta Roberto Maida 1935 beluister
- Miguel Caló canta Roberto Arrieta 1947 beluister
- Juan D’Arienzo canta Alberto Echagüe 1947 beluister
- Armando Pontier canta Julio Sosa 1958 beluister
- Los Estómagos (rock, pretpunk) compilatiealbum ‘Graffiti’ 1985 beluister
- Raul Seixas (rock, Portugese tekst Raul Seixas) 1987 beluister
Uitgebreide lijst op volgende pagina