Zanger, componist en acteur.
Geboren 11 december 1890 Gardès, Charles Romuald (Toulouse, Frankrijk) – bijnamen: ‘El zorzal criollo’ (de creoolse nachtegaal) , ’Carlitos’ , ‘El Rey Del Tango’ (De Koning van de Tango) en ironisch als ‘El Mudo’ (de doofstomme).
Overleden 24 juni 1935 (Medellín, Colombia).
laatste herziening 13 april 2023
gepubliceerd 1 februari 2023
Luister rustig naar deze minder bekende nummers terwijl je het artikel leest
Inleiding
Carlos Gardel was een belangrijk figuur in de geschiedenis van de Argentijnse tango. Hij maakte de tango populair en is naast Astor Piazzolla wijd bekend, ook buiten de tangowereld.
Charles Romuald was kind van een onwettige vader en Berthe Gardès (1865 – 1943). Moeder en zoon kwamen aanvankelijk in Venezuela terecht om daarna, toen Carlos 27 maanden oud was, in Argentinië te belanden. In zijn testament schreef Gardel dat hij in Toulouse was geboren. Maar was dat wel juist?
Is Gardel niet in Tacuarembó in het noorden van Uruguay geboren? Toen hij zich in 1923 voor het Argentijnse staatsburgerschap aanmeldden, gaf hij aan van Uruguayaanse origine te zijn. Op zijn paspoort dat na zijn dood werd gevonden, stond Tacuarembó als geboorteplaats. Had hij Uruguay gekozen om de dienstplicht in Frankrijk te ontlopen?
Wist hij het zelf
Gevraagd naar zijn nationaliteit, antwoordde Carlos steeds dat hij op tweeëneenhalve jarige leeftijd in Buenos Aires was geboren !
Maar wat deed hij?
Zingen en nog veel meer, maar dat lees je later. Carlos begon zijn carrière zoals gebruikelijk in cafés, maar groeide later tot een popster uit. We spreken hier over het begin van de 20ste eeuw nog voor de gouden jaren van de tango. Gardel stond mee aan de wieg van de tango-canción [1], een tangogenre waarin de zang meer aandacht kreeg. Zijn helderklinkende baritonstem is heel herkenbaar.
[1]
[1] De tango-canción verwees naar het landelijke. Daarom werden zangers als Gardel ook “folkloristas” of “estilistas” genoemd.
Gardel – Razzano
In 1911 ontmoette Carlos de Uruguayaan José Razzano alias ‘El Oriental’. Carlos zong toen in duo met Francisco Martino. Razzano voegde zich bij hen gevolgd door Saúl Salinas. Ze werkten als duo, trio of kwartet.
Het duo Gardel-Razzano kwam het beste overeen. Hun artistieke basis werd het Café de los Angelitos. In 1912 nam Gardel al platen op. ‘Pobre mi madre querida’ van de payador José Betinotti [2] was een van de blikvangers. Commercieel was het geen succes en Gardel wachtte tot 1917 om opnieuw op te nemen.
‘Pobre madre querida’ tekst en muziek José Betinotti 1912 beluister
‘El almohadón’ componist Carlos zelf, tekst van Andrés Cepeda 1912 beluister
Variëté
In 1914 begonnen Gardel en Razzano in het cabaret Armenonville op te treden. Ze werden goed betaald en werden bekend in de showbusiness. In 1915 werden ze succesvol in Uruguay. Carlos voelde zich er onmiddellijk thuis. Hij ging ook nog op tournee in Brazilië en keerde naar Buenos Aires terug.
‘Mi noche triste’ geschreven door Pascual Contursi en Samuel Castriota en begeleid door gitarist José Ricardo werd in 1917 een hit. Er werden 100.000 platen geperst. beluister
In die jaren kwam het variëté in Buenos Aires op met korte voorstellingen van de uiteenlopende aard (muzikaal, dramatisch, humoristisch, circus, magie, …). Gardel en kompanen traden onder meer op in het Teatro Esmeralda en het Teatro Empire, beide gericht op een welvarender publiek. Het succes was overweldigend en hun voorstellingen duurden zes jaar.
In 1917 speelde Carlos de hoofdrol in de stomme film ‘Flor de durazno’ gebaseerd op een roman van Hugo Wast [3]. Het was een van de eerste Latijns-Amerikaanse speelfilms. De film was een succes en bleef enkele jaren in de bioscopen. Zelf was Carlos ontevreden over zijn werk, maar later zou hij naar de filmwereld terugkeren.
[2] en [3]
[2] payador: zanger die zichzelf begeleid op gitaar en improviseert.
José Luis Betinotti (1878 – 1915) was een Argentijnse gitarist, componist en payador. Zijn bijnamen zijn ‘El cantor de las madres’ en ‘El último payador’.
[3] Hugo Wast: geboren als Gustavo Adolfo Martínez Zuviría (Córdoba, 1883 – Buenos Aires, 1962) was schrijver en politieker. Hij verwierf bekendheid met zijn romans, waarvan sommige zijn verfilmd. In 1944 werd hij, als sympathisant van het Spaanse Franco-regime, minister van Onderwijs tijdens de dictatuur van generaal Pedro Pablo Ramírez.
Spanje en Frankrijk
In 1921 veroverde de Italiaan Rodolfo Valentino, Argentijnse tango dansend en verkleed als gaucho, de wereld met de film The ‘Four Horsemen of the Apocalypse’. Spanje had toen al een soort tango, de Tango Flamenco, vooral populair in Barcelona. Er was zelfs een tijdschrift ‘El Tango De Moda’.
Toen het duo Gardel-Razzano hoge toppen scheerde in Argentinië, lonkte Europa.
In 1923 vatten ze hun tournee in Spanje aan. Hoewel ze in Buenos Aires in smoking optraden, drongen de theaterimpresario’s er bij hen op aan om in gaucho verkleed op te treden. Daarna kwam Frankrijk aan de beurt. Ze ontdekten Parijs en Gardel bezocht zijn familie Gardés in Toulouse.
In 1925 kreeg Razzano problemen met zijn stem. Na 12 jaar stopte hun artistieke samenwerking. Toch namen in 1929 nog twee nummers op: ‘Claveles mendocinos’ en’ Serrana impía’ , echter zonder veel succes.
Gardel toerde verder als solist door Spanje (1925 – 1927) en later Frankrijk (1928 – 1929). In Barcelona bleef hij op een zeker moment 2 maanden in plaats van de 10 voorziene dagen. Hij nam er 21 nummers op.
In jaren 1926 en 1927 kwamen er meer dan 100 nummers op plaat uit. Tot de hits van die tijd behoren ‘Bajo Belgrano’ , ‘Siga el corso’ , ‘Caminito’ , ‘A media luz’ , ‘Tiempos viejos’ , ’Que vaché’…
Buenos Aires bleef zijn uitvalsbasis maar hij trok geregeld naar Montevideo of Argentijnse provincies. Hij zong ook Radio Nacional.
In 1927 kocht Gardel voor zichzelf en zijn moeder een huis in Buenos Aires midden in de Abasto-wijk. Het is nu El Museo Casa Carlos Gardel.
De muzikanten
Vanaf 1917 begeleide José Ricardo Carlos op gitaar. In 1929 verliet hij de groep vanwege een conflict met Aguilar. José Razzano die samen met Carlos een duet vormde tot hij problemen kreeg met zijn stem, werd manager maar stopte in 1930 wegens meningsverschillen.
Samen met Ricardo werd Guillermo Barbieri in 1921 vaste gitarist. José ‘El Indio’ Aguilar sprong mee in vanaf 1928. Gitarist Ángel Domingo Riverol vervoegde het gezelschap in 1930 (Ricardo was ondertussen vertrokken).
Er kwamen nog gitaristen bij, Domingo Julio Vivas en Horacio Pettorossi. Het aantal gitaren variëerden.
Soms liet Carlos zich door orkesten zoals dat van Francisco Canaro en Alberto Castellanos begeleiden, maar het bekendst werden zijn nummers met Terig Tucci (1934 -1935).
’Tomo y obligo’ orq. Francisco Canaro 1931-10-28 beluister
In 1930 begon Carlos zijn zang op een andere manier te verspreiden, en een vroegere droom te verwezenlijken: de carrière als filmacteur.
Filmster en componist Carlos Gardel
Na zijn debuut in 1917 in een stomme film, zong en acteerde hij in 1930 in een 15-tal kortfilms. Toen zijn populariteit steeg, speelde hij in langspeelfilms voor Paramount, in Frankrijk en de VS.
Hoewel zijn sentimentele films een mooie verhaallijn misten, waren ze een uitstekend uithangbord voor zijn zangtalent en uitstraling.
In die jaren begon hij met Alfredo Le Pera samen te werken en schreven diverse klassiek geworden tango’s zoals ‘Mi Buenos Aires querido’ , ‘Volver’ , ‘Por una cabeza’ en ‘El día que me quieras’. Alfredo schreef later ook de scenario’s van de films. Gardel componeerde in totaal meer dan 100 nummers en bracht de meeste zelf op plaat uit.
Artikel ‘Volver‘
Lijst langspeelfilms en enkele nummers geschreven door Carlos en Alfredo Le Pera
Luces de Buenos Aires (Parijs 1931)
Espérame (Parijs 1933)
La casa es seria (kortfilm Parijs 1933) : scenario Le Pera, alsook de volgende films.
Melodía de Arrabal (Parijs 1933)
Cuesta abajo (New York 1934)
El Tango en Broadway (New York 1934)
El Día que me quieras (New York 1935)
The Big Broadcast of 1936 alias Cazadores de estrellas (New York 1935), Gardel speelt hierin een bijrol.
Tango Bar (New York 1935)
De laatste tournee
Eind maart 1935 vertrok hij op tournee door Latijns-Amerika. Hij werd als een popster ontvangen in Puerto Rico, Venezuela, Curaçao, Aruba en Colombia. Panama en nog andere landen bereikte hij echter niet. Gardel overleed op de top van zijn roem op 24 juni 1935 door een vliegtuigongeluk in Medellín, Colombia. Ook Alfredo Le Pera, zijn gitaristen Guillermo Desiderio Barbieri, Ángel Domingo Riverol en diverse zakenpartners en vrienden kwamen daarbij om het leven. Een derde gitarist, José María Aguilar, overleefde de crash en leefde nog tot 1951.
Carlos stierf die dag maar is verre van dood.
Eerbetoon
Miljoenen fans in heel Latijns-Amerika rouwden. Toen Gardels stoffelijk overschot werd overgebracht van Colombia via Panama, de VS en Uruguay volgden hordes aanhangers het stoffelijk overschot om hem de laatste eer te betonen. Velen brachten hun condoleances gedurende de twee dagen dat zijn lichaam was opgebaard in Montevideo.
Gardel ligt begraven in La Chacarita kerkhof in Buenos Aires.
Werken aan Carlos opgedragen:
‘Oratorio Carlos Gardel’ (muziekstuk met poëzie: 8 delen) meer uitleg bij de youtube-film beluister
‘Carlos Gardel’ (Gedicht) Héctor Galiardi beluister
’Selecciones de Carlos Gardel’ Julio De Caro canta Roberto Medina 1949 beluister
‘Milonga para Gardel’ (Milonga) Azucena Maizani 1954 beluister
‘Querido Carlos Gardel’ Celia Saia 2010 beluister
’No hay otro Carlos Gardel’ Jorge Vidal beluister
In 1983 werd in Toulouse een standbeeld ter zijner nagedachtenis ingehuldigd.
In 1985 kende een Argentijnse stichting de ‘Konex de Honor’ prijs toe voor zijn onschatbare bijdrage aan de geschiedenis van de Argentijnse populaire muziek.
Een van zijn voormalige woonhuizen in de Abasto-buurt is tot een museum omgebouwd.
El Día del Tango
Op 11 december wordt elk jaar in Argentinië El Día del Tango gevierd. Deze dag is de geboortedag van Julio De Caro en Carlos Gardel.
Een populair gezegde in Latijns-Amerika is dat Gardel elke dag beter zingt.
Een andere veelgebruikte uitspraak Veinte años no es nada (twintig jaar is niets) stamt uit zijn lied ‘Volver’.
