Schrijver, scenarist, vertaler en journalist.
Geboren 7 juni 1900 (São Paulo, Brazilië) Le Pera Sorrentino, Alfredo.
Overleden 24 juni 1935 (Medellín, Colombia).

Inleiding

Alfredo Le Pera is ongetwijfeld een van de meest romantische dichters in de tango. Le Pera gaf de tango poëzie mee die iedereen kon begrijpen zonder de essentie van de Porteño te verliezen: een macho die de versiertoer opgaat en van het leven geniet. Hij maakte van Carlos Gardel een superster. Helaas werd het succesverhaal abrupt afgebroken door een vliegtuigongeval waarin ze beiden het leven lieten.

Home Terug naar Inhoud Start

De jeugd van Alfredo Le Pera

Maria Sorrentino Moreno, een Napolitaanse, en Alfonso Francisco de Paula Le Pera uit Cosenza (Calabrië) vestigden zich in 1898 in Buenos Aires om een bedrijf op te zetten dat Italiaanse olijfolie verkocht. In 1900 verhuisden ze om commerciële redenen naar Brazilië. In Sao Paulo beviel Doña María van Alfredo. Twee maanden later keerden ze terug naar Buenos Aires waar ze hem als staatsburger lieten registreren. Later kregen ze nog twee kinderen: Elvira werd pianiste en José dokter.

De kleine Alfredo liep zijn basisschool in de wijk San Cristóbal waar de familie woonde en volgde later college in de naburige wijk Constitución. Daar schreef hij een werk over Spaanse literatuur dat indruk maakte op zijn leraar Vicente Martínez Cuitiño [1], een bekend toneelschrijver en theatercriticus.

Deze laatste introduceerde Alfredo in de literaire kringen van die tijd en via hem mocht Le Pera bij de krant Última Hora als medewerker van de theaterpagina aan de slag. Intussen studeerde Alfredo geneeskunde om zijn ouders een plezier te doen maar daar stopte hij later mee om zich volledig aan de theaterjournalistiek te wijden, ook bij andere redacties. Bij El Telégrafo nam Le Pera zijn grote vriend, de journalist Manuel Sofovich [2] onder zijn hoede.

[1] en [2]

[1] Vicente Martínez Cuitiño (1887, Uruguay – 1964 Buenos Aires) was advocaat, doctor in de rechten en sociale wetenschappen, journalist en leraar en dramaturg. Verschillende van zijn toneelstukken werden met veel lof geprezen. In 1906 had hij een gedichtenbundel gepubliceerd met de titel Rapsodias Paganas.
[2] Manuel Sofovich (1900, Buenos Aires – 1960) was een Argentijnse journalist en scenarioschrijver.

Home Terug naar Inhoud Start

Alfredo Le Pera en het theater

Als journalist en theaterrecensent mengde Le Pera zich al snel in het theatermilieu. Hij kon zijn werk voor de kranten combineren met secretariaatswerk voor theatergezelschappen. Vanaf 1923 was hij assistent van Los Podestá [3] en het gezelschap van Tomás Simari [4].

Le Pera, een goede kenner van wat er achter de schermen gebeurde, deed de uitvoerende en administratieve taken zeer efficiënt. Later herhaalde hij dit voor Carlos Gardel. Om wat extra inkomsten te verwerven, begon hij rond 1928 met vrienden scènes te schrijven voor de revues van het Teatro Sarmiento.

Onder de acteurs van het gezelschap van Sarmiento waren Enrique Santos Discépolo [5] en Carmen Lamas [6] met wie hij een tijdje een romance had. Van de danseressen zou Aida Martínez voor altijd de liefde van zijn leven blijven. Ze ontmoetten elkaar in Buenos Aires en werden verliefd. Aída werd ziek en Alfredo vergezelde haar naar Zwitserland voor een operatie, maar zes maanden later overleed ze.

Toen Le Pera in 1927 in Zwitserland was, maakte hij van die gelegenheid gebruik om ook in Frankrijk banden te smeden. Hij kocht er gebruikte decors en kostuums op en maakte kennis met de wereld van de Franse stomme film en de eerste geluidstests.

Le Pera sprak naast Italiaans en Spaans ook Frans, Engels en Duits waardoor hij ook Franse en Duitse filmposters kon vertalen. In Buenos Aires doken de eerste geluidsfilms pas rond 1929 op.
Tussen 1927 en 1930 schreef Alfredo naast zijn werk voor kranten ook toneelstukken. Zijn eerste werk ‘La sorpresa del año’ ging eind 1927 in première en voor Teatro Sarmiento stak hij later beroemd geworden revues in elkaar.

Begin jaren ’30 regisseerde hij voor het eerst een theaterstuk.

[3] -[6]

[3] Los Podestá waren een groep Argentijns-Uruguayaanse circusartiesten die de basis legden voor de Argentijnse en Uruguayaanse theaters en het Criools circus. Het waren kinderen van de Genuese immigranten Pedro Podestá en María Teresa Torterolo.
[4] Tomás Simari (1897, BA – 1981, BA) was een Argentijnse film-, radio-, theater- en televisieacteur en had een uitgebreide artistieke carrière. Hij was de broer van collega-acteur Leopoldo Simari en echtgenoot van actrice Adelaida Soler.
[5] Enrique Santos Discépolo (1901, BA – 1951, BA). Hij was dichter, componist, acteur en schrijver van theaterstukken.
[6] Carmen Lamas (1904, Spanje – 1990, BA) was tangozangeres, vedette en de eerste Spaanse actrice die die carrière maakte in Argentinië.

Home Terug naar Inhoud Start

De eerste tango

Eind 1930 reisde Le Pera als secretaris van een gezelschap waarin Carmen Lamas en Tania [7] de hoofdrollen speelden, naar Santiago de Chile. Tania’s man en manager Enrique Santos Discépolo was er ook bij.
In Santiago creëerden ze samen ‘Carillón de la Merced’, een iconische tango. Discépolo componeerde de muziek en Le Pera voegde er meteen tekst aan toe.

Discépolo’s vrouw Tania oogstte in 1931 veel succes met de première van het lied in het Victoria Theater in Santiago. Datzelfde jaar nam Orquesta Típica Victor de tango op met zanger Ernesto Famá. Met slechte één werk op de teller werd Le Pera op slag beroemd.

Hij reisde af naar Europa om er te werken als criticus voor muziektijdschriften. In Londen kreeg hij de kans om zijn idool Alfred Hitchcock te interviewen. In Parijs werkte hij als filmvertaler, maar zijn journalistieke werk gaf hij evenmin op. Interviews met vedetten als Josephine Baker, René Clair en Gaby Morlay[8] stuurde hij door naar Argentinië. Na een paar maanden in Berlijn begon zijn samenwerking met Carlos Gardel in Parijs.

[7] – [8]

[7] Tania was de artiestennaam van Ana Luciano Divis (1908,Toledo, Spanje – 1999 Buenos Aires), was een Spaanse actrice en tangozangeres die het grootste deel van haar carrière in Argentinië doorbracht.
[8] Joséphine Baker, bij haar geboorte geregistreerd als Freda Josephine McDonald (1906,St. Louis, Missouri, VS – 1975, Parijs) was een in Amerika geboren Franse danseres, zangeres en actrice. Ze was een Franse spionne in de strijd tegen Nazi-Duitsland en een activiste voor zwarte rechten. Baker werd een internationaal muzikaal en politiek icoon. Ze kreeg bijnamen als de Bronzen Venus, de Zwarte Parel, de Creoolse Godin, de Sirene van de Tropen en vooral de Ebben Venus.
René Clair, geboren als René Chomette (1898, Parijs – 1981), was een Franse filmmaker en schrijver. Hij kreeg een Oscarnominatie voor ‘Porte des Lilas’.
Gaby Morlay (1893, Angers – 1964, Nice) was een Franse actrice. Ze verscheen in ruim honderd lange speelfilms, vooral in de jaren ’30 tot ’50.

Home Terug naar Inhoud Start

Alfredo Le Pera en Carlos Gardel

De twee heren waren elkaar al in café’s in Buenos Aires tegen het lijf gelopen. Rond 1923 had Simari ze aan elkaar voorgesteld maar pas in1932 begon de samenwerking tussen Le Pera en Carlos Gardel echt.
Gardel had al kortfilms en een langspeelfilm op zijn conto en was op zoek naar advies voor scripts. Hij vroeg Edmundo Guilbourg om hulp maar die had te veel werk en stelde Le Pera voor.

Frankrijk

Guibourg nodigde hen uit in Café La Rochefoucauld, destijds een beroemd artiestencafé. Daar gingen ze akkoord om samen te werken. In het najaar begon het filmen bij Paramount. In deze fase vormde Le Pera met Gardel en Mario Batistella [9] een uitstekend artistiek trio.
Le Pera was samen met Mario Battistella verantwoordelijk voor de aanpassing van een Amerikaans scenario van ‘Espérame’ dat vertaald was naar lamentabel Frans.

In eerste instantie vond Battistella dit puur Amerikaanse concept belachelijk en weigerde ook maar iets aan het script te veranderen. Le Pera nam de taak op zich om dit aan te passen. Uiteindelijk schreef Battistella mee aan de liedteksten voor de film, onder meer voor ‘Estudiante’ en ‘Me da pena confesarlo’.

• ‘Estudiante’ orq. Don Aspiazu canta Carlos Gardel 1933 beluister
• ‘Me da pena confesarlo’ Riverol / Vivas / Barbieri / Pettorossi canta Carlos Gardel 1933 beluister

Tijdens de opname van ‘Espérame’ schreef Le Pera het plot en de dialogen uit voor een andere film: ‘Melodía de arrabal’. Het hoofdpersonage paste beter bij de persoonlijkheid van Gardel en de film werd een succes ook, buiten de Spaanssprekende wereld.
Le Pera bleef pendelen tussen Parijs en Londen om vertaalwerk voor films te doen.
In april 1934 stak hij over naar New York om weer met Gardel samen te werken. Ze richtten Éxito Corporation op met Le Pera als vice-president.

Maar het toppunt van hun carrière hadden ze nog niet bereikt.

[9]

[9] Mario Battistella (1893, Verona, Italië – 1968) was een Italiaanse tekstschrijver, vertaler, toneelschrijver en artistiek vertegenwoordiger. Hij was auteur van onder andere de tango’s ‘Cuartito azul’ en ‘Remembranza’. Hij was een medewerker en artistiek adviseur van Carlos Gardel.

New York

Met hun vennootschap werkten Gardel en Le Pera weer samen met Paramount. ‘Cuesta abajo’ werd op Long Island in de tweede helft van mei 1934 gefilmd. Le Pera had de leiding over het plot, de dialogen en de teksten maar volgens zijn broer José werd de film door productieleider en de regisseur Louis Gasnier [10] verminkt. De typisch Creoolse noot en dramatische kenmerken verdwenen onder invloed van de Amerikaanse smaak. Voor deze film schreef het duo onder meer ‘Mi Buenos Aires querido’ en het titelnummer ‘Cuesta abajo’ die telkens op plaat uitkwamen.

Tijdens de opname van hun volgende film ‘El tango en Broadway’ kwam het tot onenigheid tussen Le Pera en Louis Gasnier die uiteindelijk vertrok. Le Pera bleef verscheidene taken op zich nemen: hij wierf artiesten aan, onderhandelde over contracten, onderhield relaties met andere maatschappijen en opende commerciële wegen voor de distributie van de films in Spaanstalige landen. In 1935 produceerde Le Pera nog films met Gardel zoals ‘El día que me quieras’ en ‘Tango bar’.

‘Cuesta abajo’ orq. Terig Tucci 1934-07-30
‘El día que me quieras’ orq. Terig Tucci 1935-03-19

[10]

[10] Louis Joseph Gasnier (1875, Parijs – 1983) was een Franse filmregisseur. Gasnier werkte aanvankelijk in het theater. Hij emigreerde naar de VS waar hij naam maakte met zijn werk aan verschillende prestigieuze producties, waaronder de serie The Perils of Pauline.

De laatste tournee

In maart 1935 vertrokken ze op promotietournee. Voor ze New York verlieten, namen Gardel en Le Pera een propagandaplaat op om de tournee door Latijns-Amerika aan te kondigen. Le Pera reisde met Gardel naar Puerto Rico, Venezuela, Aruba, Curaçao en Colombia waar ze door een mensenmassa werden ontvangen. De Colombianen zagen hen het laatst: beide heren en bijna hun hele entourage kwamen om bij een vliegtuigongeluk in Medellín.

Home Terug naar Inhoud Start

Alfredo Le Pera als tangotekstschrijver

We hebben het al eerder gehad over ‘Carillón de la Merced’ en zijn tango’s in de films met Gardel. De grote orkestleiders maakten er ook opnames van:

• ’Silencio’ Francisco Canaro canta Carlos Gardel en koor 1933 beluister
• ‘Por una Cabeza’ Francisco Lomuto canta Jorge Omar 1935 beluister
• ‘Volver’ Osvaldo Fresedo canta Roberto Ray 1935 beluister
• ‘Selecciones de Carlos Gardel’ Julio De Caro canta Roberto Medina 1949 beluister
• ‘Caminito soleado’ (zamba canción) Osvaldo Pugliese cantan Alberto Morán y Juan Carlos Cobos 1953 beluister
• ‘Golondrinas’ Aníbal Troilo canta Nelly Vazquez 1965 beluister

Uitgebreide lijst nummers met tekst van Le Pera op volgende pagina

Home Terug naar Inhoud Start

Pagina’s: 1 2