Milonga 1937.
Componist: Sebastián Piana.
Tekstschrijver: Homero Manzi.
gepubliceerd 16 juni 2024
In de intro en de outro in de door ons gekende versie hoor je een bugel, uitgevonden door de Belg Adolphe Sax.
Inleiding
Homero Manzi was een van de grootste Argentijnse dichters en schreef teksten van bekende tango’s waaronder ‘Abandono’ , ‘Solamente Ella’ , ‘Mañana Zarpa Un Barco’ , ‘Ninguna’ , ‘Recién’ en ‘Sur’.
Componist Sebastián Piana vroeg Manzi rond 1930 om teksten voor milonga’s te schrijven. Hij wou de milonga nieuw leven inblazen en moderniseren. Dat muziek- en dansgenre was in de jaren ’70 van de 19de eeuw erg populair geweest. Samen creëerden Piana en Manzi de “milonga porteña” met nummers zoals ‘Milonga Sentimental’ , ‘Milonga de novecientos’ , ‘Milonga Triste’ en ‘Milonga de los fortines’.
‘Milonga de los fortines’ kennen wij in de versie van Orquesta Típica Victor. Het nummer begint en eindigt met militair trompetgeschal. Mariano Balcarce zingt maar één couplet en zelfs als je Spaans verstaat is het moeilijk om te horen waar het liedje over gaat.
Achtergrond
Halverwege de 19de eeuw kwamen de kolonisten van Europese afkomst in conflict met de inheemse Mapuche. Ze beletten de Europeanen hun veeteelt en graanbouw naar het zuiden uit te breiden. De Mapuche leefden al zo’n vierhonderd jaar op de pampa en wilden hun traditionele levenswijze niet opgeven. Kortom hetzelfde verhaal als in Noord-Amerika.
De leiders van Argentinië zochten naar een definitieve oplossing voor het probleem. Zo voerde president Julio Argentino Roca de “Campaña del Desierto “, een meedogenloos programma door. De door de kolonisten bewoonde gebieden werden door een cordon van kleine forten beschermd tegen de aanvallende Mapuche. Na verloop van tijd werd het cordon beetje bij beetje uitgebreid. Uiteindelijk bereikte dit plan zijn doel: uitroeiing van de meest lastige elementen en verplaatsing of assimilatie van de anderen. Uitgestrekte gebieden van de pampa kwamen vrij voor de kolonisten.
Tekst
Milonga De Los Fortines beschrijft de toestand in de forten tijdens de verovering van de pampa op de Mapuche, over moed en overwinning maar ook over nederlagen.
Milonga de los fortines
Milonga de cien reyertas
templada como el valor.
Grito de pampa desierta
diciendo su alerta
con voz de cantor.
Milonga de quita penas. [1]
Nostalgia de población.
Canto qu'en noche serena
su rezo despena
detrás del fogón.
Milonga van honderd gevechten
vooropgezet als moed.
De roep van de verlaten pampa
die waarschuwt
met de stem van een zanger.
Milonga van verdronken verdriet. [1]
Nostalgie van het volk.
Lied dat in rustige nachten
smeekt de pijn te verzachten
achter de vuurlinie.
[1]
[1] quitar penas: verdriet uitbannen. Vermoedelijk een verwijzing naar een alcoholische drank of drankgelegenheid. In het Chili wordt gezegd dat elke stad in het land een bar heeft tegenover de begraafplaats, en de meeste daarvan heten “Quita Penas”. De Quita Penas in Santiago is meer dan 100 jaar oud.
Diana de viejas victorias [2]
en la punta del tropel,
con tu vanguardia de gloria
serás en la historia
canción y laurel.
Son de querencia querida
en las noches del cuartel.
Pena de china querida [3]
que al fin afligida
dejó de ser fiel.
Parade van eerdere overwinningen [2]
aan het hoofd van de troep,
met je glorieuze voorhoede
prijk je vast in de geschiedenis
met lied en lauwerkrans.
Muziek van liefkozingen
's nachts in de barakken.
Leed van het beminde schatje [3]
dat uiteindelijk vol verdriet
haar trouw opgaf.
[2] en [3]
[2] Diana kan ook refereren een Diana, de Romeinse godin van de jacht.
[3] china querida. China was een denigrerende term voor een vrouwelijke gaucho, een persoon van gemengde Europese en inheemse afkomst. Omdat er geen werk beschikbaar was voor deze vrouwen, namen ze vaak hun toevlucht tot prostitutie. Hun klanten waren dikwijls de soldaten van kazernes of forten. Anderen sloten huwelijken met soldaten die ze volgden van kamp naar kamp.
Resuenan con tus acentos,
milonga del batallón,
gritos de viejos sargentos
cargando en el viento
con el escuadrón.
Y vuelven en los sonidos
agudos del cornetín,
ecos de mil alaridos
que estaban perdidos
detrás del confín.
Ze weerklinken met je ritmes,
milonga van het bataljon,
bevelen van ervaren sergeanten
meegevoerd door de wind
met het peloton.
En ze weerklinken in schelle tonen
van de bugel,
echo's van duizend strijdkreten
die verdwenen
achter de horizon.
Gime el desierto rodando
sus rumores de huracán ...
Vienen las lanzas cargando [4]
y están aguaitando
la Cruz y el Puñal. [4]
Gloria de aquel comandante
que jamás volvió al cantón.
Besan su barba cervuna [5]
la luz de la luna
y el fuego del sol.
De woestijn kreunt
onder het tumult van orkanen ...
Speren zoeven door de lucht [4]
op zoek naar
Kruis en Dolk. [4]
Roem van die ene commandant
die nooit van het front weerkeerde.
Ze kussen zijn vale baard [5]
in het licht van de maan
en het vuur van de zon.
[4] en [5]
[4] Een interpretatie is dat de wapens van de Mapuche meestal speren zijn. Het kruis en de dolk verwijzen dan metaforisch naar de Argentijnen als christelijke soldaten. Of zelfs letterlijk als voorwerpen van buit refererend naar ‘La vuelta del malón’ (1892) van Ángel Della Valle waarop lansdragende Mapuche te zien zijn die er vandoor gaan met religieuze relikwieën en een gevangen vrouw. (zie foto bij Versies)
[5] barba cervuna: Pampasherten (Ozotoceros bezoarticus) kwamen ooit veel voor in Brazilië, Argentinië, Uruguay en Paraguay. Ze zijn taankleurig en hebben een witte vlek onder hun kin die lijkt op een witte baard.
Versies
‘La vuelta del malón’ (1892) van Ángel Della Valle