Tango 1943
Componist: Lucio Demare
Schrijver: Homero Manzi
Inleiding
Deze prachtige tango schreven Homero Manzi en Lucio Demare na het grote succes dat ze met ‘Malena‘ in 1942 hadden behaald. ‘Tal vez será mi alcohol’ dateert van 1943. De titel zorgde voor problemen en leverde sensuur op.
Tekst
In de tekst bevinden we ons in een donker tangosalon. Er speelt droevige tangomuziek: een bandeneon, een hartverscheurende viool, een snikkende stem. De tekstdichter, gevoelig als hij is voor al deze indrukken, herinnert zich – misschien wel door de alcohol, de stem van een geliefde. Droombeelden roepen geliefden uit andere tango’s op: Griseta, Malena en María Esther.
‘Griseta’, een tango van Enrique Delfino op tekst van José González Castillo [1], verwijst naar romantische figuren uit de Franse literatuur. Griseta die van Parijs naar Buenos Aires was gekomen, woont in een arme wijk. Zij brengt haar dagen door met het drinken van champagne en het snuiven van cocaïne tot ze jong aan tuberculose sterft. Zij bleef een voorbeeld van Franse vaak ongelukkige vrouwen die in tango’s opdoken. Zo is ‘Madame Ivonne’ van Enrique Cadícamo [2] een tango waarin het lot van een Frans hoertje wordt beschreven dat een bordeel in Buenos Aires moest houden.
Manzi schreef ‘Malena‘.
María Ester wordt bezongen in de tango ‘Milonguita (Esthercita)’ van Delfino waarin Samuel Linnig [3] beschrijft hoe een jonge vrouw valt voor de grote stad.
[1] -[3]
[1] José González Castillo alias Juan de León geboren 25 januari 1885 (Rosario, Arg.) – overleden 22 oktober 1937 (Buenos Aires) was toneelschrijver, theaterregisseur, filmlibrettist en tangotekstschrijver onder meer van ‘Griseta’ en ‘Organita de la tarde’.
[2] Domingo (Enrique) Cadícamo geboren op 15 juli 1900 (General Rodríguez prov. BA) – overleden 3 december 1999, was schrijver, dichter en componist. Hij gebruikte Rosendo Luna en Yino Luzzi als Pseudoniemen. Hij werkte mee aan meer dan 500 nummers als tekstschrijver en of componist.
[3] Samuel Guillermo Eduardo Linnig geboren 12 juni 1888 (Montevideo) – overleden 16 oktober 1925 (Buenos Aires) was dramaturg, fotograaf, journalist en schreef enkele tangoteksten onder meer van ‘Milonguita / Estercita’ en ‘Melenita de oro’.
Tal vez será mi alcohol
Suena el fueye, la luz está sobrando.
Se hace noche en la pista y sin querer
las sombras se arrinconan, evocando a Griseta,
a Malena, a Maria Ester.
Las sombras que a la pista trajo el tango
me obligan a evocarla a mi también.
Bailemos que me duele estar soñando
con el brillo de su traje de satén.
De bandoneon klinkt, overvloed van licht.
Het wordt nacht op de dansvloer, ongewild
doemen droombeelden op en komen Griseta,
Malena en Maria Ester tevoorschijn.
De tango haalt herinneringen naar de dansvloer
en dwingt mij ook haar op te roepen.
Laten we dansen tot het dromen pijn doet
met de glans van haar satijnen jurk.
¿Quién pena en el violín?
¿Qué voz sentimental
cansada de sufrir
se ha puesto a sollozar así?
Tal vez será tu voz,
aquella que una vez
de pronto se apagó.
¡Tal vez será mi alcohol, tal vez!
Su voz no puede ser,
su voz ya se durmió.
¡Tendrán que ser nomás
fantasmas de mi alcohol!
Wie treurt er op de viool?
Wie is de sentimentele stem
die moe van het afzien
zo begon te snikken?
Misschien is het jouw stem wel
die op een dag
plots uitdoofde.
Misschien is het mijn roes, misschien!
Haar stem kan het niet zijn,
zij is immers al ingeslapen.
Allicht zijn het gewoon
waanbeelden van mijn roes!
Como vos era pálida y lejana.
Negro el pelo, los ojos verde gris.
Y era también su boca
entre la luz del alba
una triste flor de carmín.
Un día no llegó, quede esperando
y luego me contaron su final.
Por eso con la sombra de los tangos
la recuerdo vanamente más y más!
Net als jullie was ze bleek en van de wereld weg.
Zwart haar, grijsgroene ogen.
Haar mond was ook zo
in het licht van de dageraad,
een bloem karmijnrood en droevig.
Op een dag verscheen ze niet en bleef ik wachten
tot ze me vertelden van haar einde.
Daarom met de weemoed van de tango's
denk ik tevergeefs aan haar, hoe langer hoe meer!
Censuur van de dictatuur
De componist Lucio Demare bracht ‘Tal vez será mi alcohol’ uit op 6 mei 1943 met de onvergelijkbare stem van Raúl Berón. Op 4 juni 1943 pleegden de generaals Arturo Rawson en Pedro Pablo Ramirez een militaire staatsgreep, gesteund door Juan Perón die later president zou worden. De dictatuur voerde censuur op het lunfardo in. Ook alle referenties naar dronkenschap, amoreel of negatief taalgebruik werden verboden.
De plaat is toen uit de verkoop gehaald. De auteurs moesten enkele regels en de titel veranderen. Homero Manzi gaf het nummer een nieuwe titel die in de oren van het publiek zou blijven hangen: ‘Tal vez será su voz’. En in plaats van “¡Tendrán que ser nomás fantasmas de mi alcohol!” op het einde van het tweede deel veranderde de dichter het in: “Tendrá que ser nomás mi propio corazón”. Maar zelfs de bandoneon in de eerste zin moest eraan geloven omdat “fueye” lunfardo is. De bandoneon werd een piano of in de versie van Troilo een tango.
Met deze wijzigingen nam Demare het nummer opnieuw in september van hetzelfde jaar op. Het zijn deze en Troilo’s gesensureerde versies die we van tangobals kennen.
Versies
Het gemak waarmee Manzi tangogedichten aan elkaar kon rijgen, zorgde ervoor dat zijn tango’s de harten van het publiek harder deed slaan.
Het is wel jammer dat in de meeste opnames enkel de 2 eerste delen van de tekst werden gezongen. Het laatste stuk viel meestel weg.
- ‘Tal vez será mi alcohol’ Lucio Demare canta Raúl Berón 1943-05-06 beluister
- ‘… mi alcohol’ Libertad Lamarque con orquesta 1943-06-25 beluister
- ‘… tu voz’ Aníbal Troilo canta Alberto Marino 1943-08-04 beluister
- ‘… tu voz’ Lucio Demare canta Raúl Berón 1943-09-13 beluister
- ‘… tu voz’ El Arranque canta Lidia Borda 2002 beluister
- ‘… mi alcohol’ Orquesta Victoria (gelijknamig album) 2010 beluister
- ‘… mi alcohol’ María José Demare (album: Demare X Demare) 2017 beluister
Nog van Lucio Demare en Homero Manzi:
‘Hermana’ , ‘Luna’ (M), ‘Malena‘ , ‘Mañana zarpa un barco‘ , ‘Negra María‘ (M), ‘Solamante ella’ , ‘Sosteniendo recuerdos’ , ‘Tal vez será tu alcohol‘ en ‘Telón’.